برداشت‌های عمومی چنین است که تصور می‌شود القاعده با انجام حملات مرگبار یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ به امریکا، تبری بر ریشه‌های خود زد و این شبکه دیگر فروپاشیده است.
اما تحلیل‌گران بر این باور اند که القاعده شکست نخورده بلکه با تغییر وضعیت، به جای ضربه زدن به کشورهای قدرتمند، به نفوذ در کشورهای ضعیف و آسیب‌پذیر روی آورده و هم‌اکنون در آستانه‌ی تصرف کامل یک دولت قرار دارد.
کشوری که ممکن است به زودی تحت تصرف القاعده درآید، عربستان سعودی، زادگاه اسامه بن لادن بنیانگذار شبکه القاعده نیست.
اگرچند احمدالشرع، حاکم جدید سوریه قبلا عضو القاعده بود، اما سوریه هم کشوری نیست که قرار است تحت تصرف القاعده درآید.
گروه طالبان در افغانستان بدون پذیرش مسوولیت، از القاعده تا سطح رهبری این شبکه میزبانی می‌کند ولی امکان ندارد که کنترل قدرت را به القاعده واگذار کند.
این کشور آسیب‌پذیر که القاعده در آن مثل موریانه در رگ‌رگ آن نفوذ کرده، مالی در غرب افریقا است.
شبکه‌ای از گروه‌های «جهادی» در سال ۲۰۱۷ میلادی باهم متحد شدند و با تشکیل باند تروریستی جدیدی به نام «جماعت الاسلام و المسلمین» به القاعده بیعت کردند.
گروه جماعت الاسلام و المسلمین(JNIM) طی هشت سال گذشته ابتدا روستاها و بعد شهرهای مالی را هدف قرار دادند.
این کشور که حکومت نابسامانی دارد، در برابر کشتار و ویرانی جهادی‌های نومتحد القاعده به دشواری مبارزه می‌کند.
از سال ۲۰۲۱ میلادی روسیه با اعزام جنگجویان ارتش خصوصی واگنر تلاش کرد از حکومت مالی حمایت کند، ولی واگنر هم جلو پیشروی جهادی‌ها را گرفته نتوانسته است.
تلویزیون سی‌ان‌ان گزارش داد که جنگجویان جهادی در ماه سپتامبر دور شهر باماکو، پایتخت مالی را محاصره کرده و از ورود سوخت و مواد غذایی جلوگیری می‌کنند.
دولت امریکا از شهروندن خود خواسته است که مالی را ترک کنند. در حالی که راه‌های زمینی در بسیاری از بخش‌های این کشور مسدود است، دولت مالی برای کنترل مراکز ولایات و پایتخت سخت تلاش می‌کند.
اما طبق گزارش سی‌ان‌ان، جماعت الاسلام و المسلمین دیگر در حد یک گروه نیست، بلکه شبیه حکومت خودخوانده عمل می‌کند.
این گروه در روستاها از مردم مالیه می‌گیرد و بر زیرساخت‌ها، تجارت، رفت‌وآمد و کل امور زندگی مردم قوانین خود را تطبیق می‌کند.
این روزها که پایتخت مالی تحت محاصره قرار گرفته، جهادی‌ها تلاشی برای حمله‌ی فوری به باماکو از خود نشان نداده‌اند.
کارشناسان بدین باور اند که جماعت تحت رهبری القاعده تصمیم دارد با تداوم محاصره، مردم پایتخت را علیه حکومت بشوراند.
زیرا چندین ماه می‌شود که قیود شبگردی و حکومت نظامی بر فقر و بیکاری مردم علاوه شده و به تازگی کمبود سوخت نارضایتی بیشتری را به بارآورده است.
براساس پیش‌بینی کارشناسان جنگ و سیاست، اگر جماعت الاسلام و المسلمین همین‌گونه فشارها را افزایش دهد، به زودی باعث سرنگونی حکومت مالی خواهد شد و امکان دارد این کشور به نخستین مملکت تحت اداره کامل القاعده تبدیل شود.
